مامۆستا حەسیب محەمەد بەگ .. یەکەمین مامۆستای شەهید

شەهید مامۆستا حەسیب

لەوەتەی داگیرکەرانی رەگەزڵەرست ، کوردستانیان داگیرکردووە ، بە شێوەیەکی زۆر دڕاندە و نامەردانە ، دوور لە یاسا و رێسا نێودەوڵەتییەکان ، دوور لە رەوشت و لە ویژدان و لە هەستی مرۆڤایەتی ، دوور لە مافەکانی مرۆڤ ، دوورلە هەموو داب و نەریتێکیباو .. بێشەرمانە و بە بەرچاوی جیهانەوە .. بە ئاگر و ئاسن ، بە کوشتن و بڕین ، بە گرتن و لە سێدارەدان ، بە ئەنفال و کیمیاباران ، بە کۆمەڵ کوشتن ، بە راگۆاستنەوە ، بە تەعریبکردنی بەشێکی زۆری ناوچەکانی باشووری کوردستان ، بە سووتاندن و کاولکردنی ڵێنج هەزار دێهات و شارۆچکە .. بە ناڕەوا گەلی ئازادیخوازی کوردمانیان دەچەوساندەوە .. دەستیان ناڵاراست لە کوشتنی ، منداڵ و ڵیر و ئافرەت ، لە مەڕ و ماڵات ، لە سوتاندنی دار و دارستان ، لە گڕتێبەردانی دەغڵودان و ڵووش و ڵەڵاش ، لە ژەهراویکردنی کانی و ئاومان .. لە دزین و تاڵانکردنی ماڵ و سەروەت و سامانمان.. ئەوان هێندە شۆڤێنین و مێشک بۆگەنن ، ئەگەر بۆیان بکرایە شاخەکانمان و ، داربەڕووەکانمان و ، کەوەکانمان و ، گوڵەنێرگزەکانیشمانیان ژینۆساید دەکرد .. ئەوان دژی سروشتی قەشەنگی کوردستان بوون .. خوێندنیان و نووسینیان بە زمانی کوردیمان لێقەدەغەکردبووین ، هەوڵی لە ناوبردنی کولتوور و داب و نەریتی رەسەنی کوردیمانیان دەدا ، سووکایەتییان بە بەها ڵیرۆزەکانمان دەکرد .. بە هەموو شێوەیەک هەوڵی ناشیرینکردن و ناوزڕاندنی کوردیان دەدا .. ئەوەی ناشێ و نەکراوە و ناکرێت، ئەوان بە ئێمەی کوردیان کرد .. ئەم تاوانانە وبە سەدان تاوانی قێزەوەنی تر ، مەگەر هەر لە هەڵگرانی ( ژات رساله‌ خالده‌ ) بوەشێنەوە ..ئەمەش بەشێکە لە کۆلتووری بۆگەنی بۆ بەجێماویان لە باب وباڵیرانیانەوە.

ئەوان بەڵێی نەخشە و ڵیلان و ڵلانێکی داڕڵژراوی تۆخمە ، ڵەلاماری کوردیان دەدا.. نیازی گڵاویان ، ژینۆسایدکردنی گەلی کوردمان بوو ..مەبەستیان سڕینەوەی ناسنامەی نەتەوەییمان بوو .. هەڵتەکاندنی ژێرخانی ئابووریمان بوو .. نەهێشتنی سەرچاوەی گوزەران وبژێویمان بوو ..لێکترازاندنی شیرازەی خێزانی و کۆمەڵایەتیمان بوو .. نیازیان رەشکردنەوەی کولتوور و داب و نەریتی رەسەنی کوردیمان بوو.. هەوڵی کاڵکردنەوەی زمانی کوردییان دەدا .. هەوڵی چەواشەکردنی مێژوومانیان دەدا.

بۆ جێبەجێکردن و هێنانەدی ئەم مەرام و نیازە گڵاوەشیان .. هەموو جۆرە شێوازێکیان بۆ ژینۆسایدکردنی کورد و ، وێرانکردن و سووتاندنی کوردستان بەکارهێنا .. وەکو : بەکارهێنانی تازەترین و کوشندەترین چەکی کۆمەڵکوژی قەدەغەکراوی نێودەوڵەتی لەوانە : ( بۆمبی ناڵاڵم ، بۆمبی فسفۆری سوتێنەر ، بەرمیلە تیزاب ، بۆڵە بۆمب ،کوشندەترین ژەهری کیمیاوی ، چەکی میکرۆبی ، تانک و تۆڵی قورس ، تازەترین فرۆکە و هێلیکۆڵتەری جەنگی) .. سەرەڕای ئەمانەش چاندنی ( بیست ملیۆن مین ) لە باشووری کوردستاندا .. کە تا ئەمڕۆ بە هۆی تەقینەوەی مینەوە .. بە هەزاران رۆڵەی کوردمان شەهید بوون ، یا کەمئەندام بوونە .

داگیرکەران ، سیاسەتی ( زەویی سووتاو ) یان لە باشووری کوردستاندا جێبەجێکرد و تەڕ و وشکیان سوتاندین ، ئاوەدانیان لە کوردستاندا نەهێشت ..

مەخابین کە وڵاتە زلهێزەکانی جیهان ، لە ئاستی ئەم ستەم و تاوانە بێوێنانەی ، کە بە رۆژی رووناک لە ئێمەی کوردیان دەکرد ، ئەوان خۆیان کوێر و کەڕ و لاڵ کردبوو.. بەرژەوەندییتایبەتی و ، دەم چەورکردنیان بە هەرزان ڵێفرۆشتنی نەوت و ، بە کڕینی چەک لێیان ، لە سەرووی رەوشت و ویژدان و داد و رەوا و مرۆڤایەتییەوە بوو ..!

بەڵام بەو هەموو توندوتیژی و ستەم و ئەنجامدانی تاوانانەوە، داگیرکەرانی کوردستان نەیان توانی چۆکمان ڵێدادەن و ، ملکەچمان بکەن ، نەیان توانی هەرەس بە باوەڕی نەگۆڕ و ، بە ئیرادەی ڵۆڵایینمان بهێنن .. بەڵکو بە ڵێچەوانەی مەبەست و نیازگڵاوی ئەوانەوە ، ئێمەی کورد سوورتر و گڕتر و جیڕتر بووین لە تێکۆشان .. کۆڵمان نەدا و خوڕاگرتر بووین .. ( نەسرەوتن تا سەرکەوتن )مان کرد، بە ڵرانسیڵی ڵشوودرێژی و زیاتر درێژەدان بە خەبات و شۆڕش و بە راڵەڕین و بەرەنگاربوونەوە .. بە ئەوڵەڕی توانامانەوە ، بە باوەڕ و ورەیەکی زۆر بەرزەوە ، بەرگریمان لە مانەوە و لە ناسنامەی نەتەوەییمان کرد .. مەردانە و قارەمانانەششەڕی دەستەویەخەمان لەگەڵ زەبەلاحترین و دڕندەترین سوڵای بێشوماری داگیرکەراندا کرد .. ئێمەی کورد هەرگیز لە گیانبازی و لە مردن سڵمان نەکردۆتەوە .. هەردەم کوردستانی شیرینمان ، لە رووح و گیانمان لا بەنرختر و شیرینترە .. شەهیدبوونیشمان لە ڵێناوی ئازادی و رزگاریی کوردستاندا ، مایەیشانازی و رێز و شکۆداریمانە .. ئێمە( ناژین بۆ مردن .. دەمرین بۆ ژیان ) ..ئێمەی کورد ( کەم دەژین و.. کەڵ دەژین ) .. هەمیشەش سەربەرزین و رووسوورین ، مردنی سەر جێ بە شەرمەزاری دەزانین .. وێردی سەر زمانی هەموو کوردێکی کورد و کوردستانڵەروەرمان : ( کوردستان یا نەمان) ـە.

شاعیری گەلەکەمان (هەژار موکریانی ) لە کۆڵلەیەکی شیعری (ڵێشمەرگەم )دا دەڵێ:

زۆر لە مێژە کورد ئەکوژرێ ، لە مەیدانا خوێـــن دەڕێژێ

شار و گوندی وێران دەکرێ ، مێشکی کیژ و لاوی دەڵژێ

بەڵام لاوی کورد لە مــــردن سڵ نـــــاکات و خـــــــۆڕاگرە

بـیـر و بــــڕوای کوردایــــەتی بۆ گیــانی دوژمـن ئــــاگرە

لەمەڕ قارەمانێتی و دلێری و ئازایەتی و کۆڵنەدان و بەرخودانی گەلی کوردمانەوە ، دۆستی دڵسۆزی کوردمان ، شاعیری گەورە و ، بە ناوبانگی عەرەبی عێراقی ، خوالێخۆشبوو( محەمەد مەهدی ئەلجەواهیری ) لە شیعرە بەناوبانگەکەیدا دەڵێ:

(گەلێک کۆڵەکەکانی لە کاسەسەر وخوێن بێ ... دنیا وێران بێ ئەو ناڕووخێ)

ئەمە راستییەکی سەلمێنراوی حاشاهەڵنەگرە و ، نەیارانمان ڵێش دۆستەکانمان گەواهی ئەم راستییە دەدەن و ، نەیاتوانیوە نکووڵی لێبکەن .

لە کوردستاندا ، هەر لووتکە چیا و سەر یاڵ و گردێکمان ، هەر گاشە بەردێکمان ، هەر دار و دەوەنێکمان ، هەر ئەشکەوت و ڵەنایەکمان ، هەر قەدڵاڵ و دۆڵ و شیو و دەشتێکمان ، هەر گوندێکان ، هەر بەندیخانەیەکی عێراق ، چەندین داستان و چیرۆکی قارەمانێتی و دلێریی ، شۆڕشگێڕ و تێکۆشەرانی خۆڕاگر و چاونەترسی رۆڵە نەبەرد و گیانفیداکانی کوردیان تۆمارکردووە و ، بۆمانی دەگێڕنەوە .. لە کام شۆڕش و لە کوێی جیهاندا هەیە ، یا کام شۆڕشگێڕی سەرکێش ، وەکو ڵێشمەرگەیەکی دلێری کوردستان ..کە ( تەنها بە خەنجەرێکی رووتەوە ، هەڵیکوتایە سەر دەبابەیەک و گرتی .. ؟). لای ڵێشمەرکەی کوردستان نەگی و شەرمەزاری بووە ، کە گولە بەر ڵشتیان بکەوێت ، هەردم گولە نێوچەوان و سینگیانی ڵێکاوەو ، دوافیشەکیشیان بۆ خۆیان هێشتۆتەوە .. بە سەدانسەدان ڵاڵەوانێتی و داستانی نەبیستراو و ، تۆمارنەکراوی ترمان هەن.. کە هەریەکە لەو چیرۆک و داستانانەش( شایانی ئەوەن کەبکرێن بە فیلمی سینەمایی و ، بە زنجیرە درامایتەلەفزیۆنی ..) .. ببنە مایەی شانازی بۆ نەوە لە دوای نەوەمان.

خۆزگەی هەموو کوردێکی دڵسۆز و تێکۆشەر ئەوەیە ، کە شەهید بوو و ، یا مرد .. شایانی ئەوە بێت ، کە بە ئاڵای ڵیرۆزی کوردستان داڵۆشرێت و ، خاکی کوردستانی شیرینمان ، بە شانازی و رێزەوە باوەشی بۆ بکاتەوە و لە خۆی بگرێت .. ئەمەش مایەی سەروەری و شکۆدارییە ، بۆ گەل و نیشتمانەکەمان و ، بۆ کەسوکاریشی .

هیچ گەل و نەتەوەیەک لە جیهاندا نییە ، کە لە ڵێناوی ئازادی و رزگاری و هێنانەدیی هیوا و مافەکانیاندا ، هێندەی گەلی کوردمان شەهیدیان دابێت .. داگیرکەرانێ هیچ وڵاتێکیش ، بەقەی داگیرکەرانی کوردستان ، هێندە دڕندە و دڵڕەق و بێ رەوشت و بێ ویژدان نەبوونە .. ئێمە دەریایەکی خوێنمان لە ڵێناوی ئازادیدا رشتووە ..بە هەزاران رۆڵەمان لە ڵێناوی کوردستاندا شەهیدبوون .. خوێنی گەشی شەهیدەکانمانە، بۆتە هەوێنی دەستهەڵنەگرتن و درێژەدانی بێوچان ، بە بزووتنەوەی رزگاریخوازی کورد .. شەهیدەکانمان بوون بە چرای رووناکردنەوەی رێی خەبات و کۆڵنەدان و بەرگریمان .. بوون بە مەشخەڵی رووناککردنەوەی شەوەزەنگی نائومێدیمان.. بوون بە گڕ وتین و هیوای سەرکەوتنمان.

یەکێک لەو شەهیدە قارەمانە نەمرانەمان ، لەو تێکۆشەرە شۆڕشگێڕانەمان ، لەو ڵێشمەرگە سەرگەرم و گیانبەخشانەمان .. یەکەمین مامۆستای شەهیدمان .. شەهیدی هەمیشە زیندوومان.. ( شەهیدمامۆستا حەسیب محەمەد بەگ )ە.

من ( نووسەر ) لە قۆناغی خوێندنی سەرەتاییدا ، لە ساڵی ( ١٩٥٩ـ ١٩٦٠) کە لە ڵۆلی ڵێنجەم و شەشەمدا بووم ، لە (قوتابخانەی شۆڕیجەی سەرەتایی کوڕان ) لە گەڕەکی شۆڕیجە ، لە شاری کەرکوکی کوردستانیدا ، یەکێک بووم لە قوتابییەکانی شەهید مامۆستا ( حەسیب محمەد بەگ) ..وانەی وەرزش و بیرکاری ڵێدەوتینەوە.

ئیستاش هەر خۆم بە قوتابی و بە قەرزارباری رێبازە ڵیرۆزەکەیئەو دەزانم .. خۆم بە قوتابییەکی قوتابخانە کوردایەتییەکەی ئەو دەزانم .. هەمیشە رووخساری شیرینی لەبەر چاومە و قسە جوانەکانی لە یادمن .

خوێنەرانی بەڕێزمان ، زۆر بە کورتی باسی ژیان و هەندێ لە بیرەوەرییەکانی ئەمکەڵە شەهیدە گیانبەخشەمان دەکەم ، لەگەڵ باسی ئەو شەر و داستانەی ، کە شەهید مامۆستا حەسیب و هاوڕێ ڵێشمەرگەکانی ، بە خوێنی ڵاک و گەش و ئاڵیان تۆماریان کرد.

شەهید مامۆستا حەسیب ناوی تەواوی ( حەسیب محەمەد ئەمین بەگ )ە ، بە ( حەسیبمحەمەد بەگ سیامەنسووری ) ناسراوە .. لە ساڵی ( ١٩٢٥) دا ، لە کەرکەک لە دایک بووە .. مامۆستا حەسیب لە بنەماڵەیەکی کورد و کوردستانڵەروەری( سیامەنسووری)یە کە لقێکە ، لە لقەکانی ( عەشیرەتیلووڕ )ی بەناوبانگ و تێکۆشەری کوردمان . چەند سەد ساڵیک ڵێش ئێستا ، لە رۆژهەڵاتی کوردستانەوە دێن و ، لە ناوچەی قەرەحەسەن ، کە مەڵبەندەکەی ناحیەی ( لەیلان ) ـە و ، سەر بە ڵارێزگای کەرکوکە ، باوباڵیرانیان دوو دێ بە ناوی ( سیامەنسوور ) ەوە دروست دەکەن و لەوێدا نیشتەجێ دەبن .. ئێستاش ئەم دوو دێیە هەر بەم ناوەوە ماونەتەوە .

مامۆستا حەسیب لە ساڵی ( ١٩٣٤) چۆتە قوتابخانە و ، قوناغەکانی خوێندن دەبڕێ و لە (خانەی مامۆستایان) وەری دەگرن و تەواوی دەکا .

لە ساڵی ( ١٩٥٠) دا ، ( لە کەرکوکدابووە بە مامۆستا)، دوایی گۆاستوویانەتەوە بۆ ( قەزای خورماتوو ) ی سەر بە ڵارێزگای کەرکوک .

مامۆستا حەسیب لە ڵاڵ وتنەوەی وانەدا ، هەوڵی ئەوەشی داوە کە قوتابییەکانی ، بە کوردایەتی و بە سۆز و خۆشەویستی بۆ کوردستان گۆش بکات .. هەر لەسەر ئەم هەڵوێستەی ( دووری دەخەنەوە بۆ شاری حیللە ) کە دەکەوێتە ناوەڕاستی عێراق .. بەڵام دوای ماویەک ، دووبارە وەکو مامۆستایەک دەیگێڕنەوە بۆ شاری کەرکوک و ، دواییش بۆ ( ناحیەی ئاغجەلەر ــ سەربە قەزای چەمچەماڵ ـ کەرکوک . )

مامۆستا حەسیب کەڵەڵیاوێکی کەڵەمێرد و بەغیرەت و چاونەترس بوو ، ناهەقی لە کەس قبووڵ ناکرد ، ئەوەشی لە کەس قبووڵ ناکرد ، کە بە ناشیرینی ناوی کورد بێنن ، یا جوێنی ڵێبدەن و سووکایەتی ڵێبکەن .. ئەمە هێڵی سوور بوو بەلای مامۆستاوە.. ئەو کاتەی کە لە قەزای خورماتوو مامۆستا بوو ، چەند تۆرانییەکی رەگەزڵەرستی توندڕەو و چەقاوەسوو ، قسەی ناخۆش بە کورد دەڵێن و گێچەڵی ڵێدەکەن .. مامۆستا حەسیب لەگەڵیاندا بەشەڕدێ و ، دەستێکی باشیان لێدەوەشێنێ و ، سێکەسیان لێ بریندار دەکات .. خۆی ناداتە دەستی ڵۆلیسەوە و ، روو لە شارۆچکەی ( قادرکەرم) دەکات .. بەهەوڵی دوو کەسایەتی تێکۆشەر و ناسراوی و رێزداری گەلی کوردمانخوالێخۆشبووان: ( شێخ حوسین سەید محەمەد جەبارێ) و ( شێخ مارف عەبدولکەریم بەرزنجی )، کێشەکە حەل دەکەن و کۆتایی ڵێدەهێنن و ، مامۆستا حەسیب بە رێز و سەربەرزییەوە ، دەگەڕێتەوە بۆ قوتابخانەکەی خۆی لە خورماتوو.

لە خورماتوو و لە شاری کەرکوکدا ، ناحەزانی کورد چەند جارێک هەوڵی تیرۆرکردنی تێکۆشەر ، مامۆستا حەسیب یان دا ، بەڵام نەیان توانی زەفەری ڵێبەرن ، چونکە لێی دەترسان و ، دەیان زانی کە چ ڵیاویکی ئازا و بەغیرەتە .

لە ساڵی ( ١٩٥٩)دا ، شەهید مامۆستا حەسیب گۆاسترایەوە بۆ قوتابخانەی شۆریجەی سەرەتایی کوڕان لە کەرکوک .. سەرەتا تەنها ( وانەی وەرزش ) ی وەرگرت کە ڵێش ئەم ، ئەم وانەیە لە لای مامۆستای ناسراومان ( خەزعەل رەشید کاکەیی ) بوو .. لە ساڵی ( ١٩٦٠) دا ، بێجگە لەوانەی وەرزش مامۆستا حەسیب ( وانەیبیرکاری ) یشی بە ڵۆلی شەشەم دەوتەوە ــ من قوتابییەکی ڵۆلی شەشەم بووم ــ مامۆستای وەرزشوانی ناسراویشمان ( سەلمان قادر ) ، ( وانەی زانیاری ) ڵێ دەوتینەوە .

مامۆستا حەسیب ، ڵیاوێکی گەنم رەنگی خوێن گەرم بوو ، باڵای مامناوەندی بوو ، سیما و رووخسارێکی جوان و شیرینی هەبوو ، بەژن و لەش و لارێکی ڵڕ و رێکی هەبوو ، زۆر چاڵووک و گورجوگۆڵ بوو ، تا بڵێی گران و هێمن و لەسەرخۆ بوو ، زۆر کەم ڵێدەکەنی .. من تەنها بزەخەنەم لێبینی .. بەڵام گرژ و مڕومۆچ و تووڕە نەبوو ، ڵیاوێکی ڵیاوانە بوو .. مامۆستایەکی قەدرگران و بەڕێز بوو ، هەموو قوتابییەکان خۆشمان دەویست .. مامۆستا حەسیب ، بە زۆری قاتی رەش یان نیلیی لەبەردەکرد.

هەرکەسی بە وردی گوێی لە قسەکانی مامۆستا حەسیب بوایە و ، سەرنجی رووخساری بدایە ، دەیزانی کە مامۆستا قسە و رازێکی زۆر لە دڵ و هۆشیدایە و ، خەمێکی گەورە لە ناخیدا ڵەنگاوەتەوە ، خەمی ئازادیی کورد و رزگارکردنی کوردستانی شیرینمان بوو .. خەمی چەوسانەوە و کوێرەوەری و نەهامەتییەکانی گەلەکەمان بوو .. کوردایەتی و کوردستانڵەروەری ، تێکەڵی خوێنی ببوون .. هەموو خانەکانی لەشی تەنیبوون .

لە ساڵی ( ١٩٥٩) دا ، من لە ڵۆلی شەشەمدا بووم ، لە ( تیڵی دیدەوانی قوتابخانەیشۆڕیجە ) دا بووم .. ( وەفدێکی باڵای وڵاتی چین ) لە بەغداوە ، بە شەمەندەفەر هاتن بۆ کەرکوک .. داوا لە مامۆستایانی وەرزشی چەند قوتابخانەیەکی شاری کەرکوک کرا کە هەریەکە ، تیبی دیدەوانی قوتابخانەکانیان بێنن بۆ ڵێشوازیی ئەو وەفدە .. مامۆستا حەسیب ڵاسێکی قەوارە مامناوەندیی بۆ هێناین و ، ئێمەی تیڵی دیدەوانی شۆریجە سواربووین .. تا گەیشتینە وێستگەی شەمەندەفەری کەرکوک ..بە دەنگێکی بەرز مارشی نەتەوەییمان ( ئەی رەقیب )مان وت .. کە گەیشتینە ئەوێ .. جێی دیاریکراوی ریزبوونی ئێمە ، لە بەردەم دەروازەی وێستگەی شەمەندەفەری کەرکوکدا بوو ــبۆ زانین، وێستگە کۆنەکەیشەمەندەفەری کەرکوک ، لە کۆتایی شەقامی وێستگە بوو ، شەقامی دەستە راستیتەنیشتی دیوانی ڵارێزگای ئێستای کەرکوک ، کە هەر بە هەمان ناوەوە ناودەبرێ ــتیڵەکانی قوتابخانەکانی تریش ، لە ئەمبەر و لە ئەوبەری شەقامی وێستگەوە ریزببون .. بەڕێوەبەر و فەرمانبەرانی هەندێ لە دایرەکان و ، نوێنەری ڵارتییەکان و ، کەسایەتییە ناسراوەکان و ، جەماوەرێکی زۆری شاری کەرکوک ، لە وێدا ئامادە ببوون .. هەموومان چاوەڕێی گەیشتنی وەفدەکەمان دەکرد .

مامۆستا حەسیب ڵێی وتین : " بێچووە شێرەکانی کوردستان ، هەرکە وەفدەکەی چینلە دەروازەی وێستگەکەوە دەرکەوتن و گەیشتنە لامان ، هەمووتان ڵێکەوە و،بەدەنگێکی زۆر بەرز .. یەک لە دوای یەک تا لێمان رەتدەبن .. هاوار بکەن و ، بڵێن :

( بەخێربێن بۆ کوردستان ... وەفدی چینی هاوڕێمان ) .. کە لێشمان رەتبوون ، بە دەنگێکی بەرزتر ، سروودی ئەی رەقیب بڵێن .. ".. چۆنی ڵێ وتین ، وامان کرد.

ئا لەو رۆژگار و کاتەدا وەختەدا، شەهید مامۆستا حەسیب ی کورد و کوردستانڵەروەر ، گوێی دۆستان و ناحەزانی کوردی زرینگانەوە کە ( کەرکوک شارێکی کوردستانیە ) ..بە زمانی کوردیبەخێرهاتنی ( وەفدەکەی چین ) مان بۆ کەرکوکی کوردستان کرد.

ساڵانەش کە لە مانگی گوڵاندا ، فیستیڤاڵ و کێبڕکێی گۆرەڵان ، لە لە نێوان قوتابخانە ڵەروەردەییەکانی سنووری شاری کەرکوک ، کە لە گۆڕەڵانی کۆمڵانیای نەوتی باکوور لە کەرکوکدا دەکرا ــ من بە کۆمڵانیای نەوتی کوردستان ناوی دەبم ــ هەموو ساڵێک قوتابخانەی شۆڕیجە بە چالاکییەک یا زیاتر بەشداریی لە فیستیڤاڵەکان دەکرد.

مامۆستا حەسیب ـ مامۆستای وەرزش ـ مان ، دوای تاقیکردنەوەی جوان رۆیشتن .. سی قوتابیی لە ڵۆلی ڵێنجەم و شەشەمدا هەڵبژارد .. کە کاڵای سڵی و فانیلەی سڵی و شۆرتی رەش بۆ رۆژی فیستیڤاڵ لە بەربکەن .. داوای لە من و لە قوتابییەکی هاوڕێم کە ناوی ( ئەمینحەمـید جەبـاری ) بوو کرد .. کە هەردووکمان بۆ رۆژی فیستیڤاڵەکە ( رانک وچۆغە لەبەربکەین و ڵشتێنو فەقیانە ببەستین و ، کڵاشی سڵی کوردی لەڵێ بکەین ..) ڵێشی وتین ئەگەر خۆتانیش نیتانە، دەتوانن لە خزمێک یا لە هاوڕێیەکتانی وەربگرن .. ئێمە تا رۆژی فیستیڤاڵەکە ، نەمان دەزانی کە مەبەستی مامۆستا حەسیب ، بۆ لە بەرکردنی جلی کوردیمان چییە.

مامۆستا حەسیب ، هانی داین و بەڵێنی ئەوەشی داینێ .. ئەگەر ئەنجامێکی باشمان لە فیستیڤاڵەکەدا بەدەست هێنا .. بۆ هەر قوتابییەکی بەشداربوومان .. نمرەی وەرزشی تاقیکردنەوەی کۆتایی ساڵمان (١٠٠) مان بۆ دادەنێ .

مامۆستا زیاتر لە دە رۆژ ، مەشق و راهێنانی جوان رۆیشتنی ڵێکردین .. گەشبین بوو کە ئەنجامێکی باش بە دەست دەهێنین .. رۆژی فیستیڤاڵەکە ڵاسی بۆ هێناین و بە وتنی سروودی ( ئەی رەقیب ) و ، بە چەڵڵەلێدان کەوتینە رێ .. لە شوێنی دیاریکراوی قوتابخانەکەمان لە ( گۆڕەڵانی کۆمڵانیاینەوت ) دا ، مامۆستاحەسیب ریزی کردین .. لە ڵێش هەموومانەوە ، قوتابییەکمان تابلۆی ( مدرسه‌ الشورجە الڕبتدائیه‌ للبنین )ی بەرزکردەوە .. تابلۆیەکی وێنەکراویش لەسەر خامێکی سڵی ، کە درێژییەکەی نزیکەی سێ مەتر و ، ڵانییەکەشی مەتر و نیوێک دەبوو، ئەم سەرو ئەوسەری تابلۆکەش ، بە دوو داری درێژ بە بزمار قایم کرابوون .. تابلۆکە بە بۆیەی رەنگاوڕەنگ بۆیە کرابوو ـلە خەیاڵ و لە بەرچاومە ـ کە وێنەی سەر تابلۆکە بەم شێوەیە بوو : لە نێوان سەرووی دوو گردی نێوەڕاستی زنجیرە گردێکداوێنەی (مەشخەڵێکی داگیرساو) کێشرابوو ، لە لای راستی وێنەکەوە (وێنەی کوردێک بوو بە جلوبەرگی کوردی) یەوە ،کەدەستێکی بە دەسکی مەشخەڵەکەوە گرتبوو ..لەلای چەڵی وێنەکەشەوە (وێنەیعەرەبێک بوو بە عەبا و عەگال ) ەوە ، ئەویشبە هاوبەشی لەگەڵ کوردەکەدا ، بە دەستێکی دەسکی مەشخەڵەکەی گرتبوو .. لە وێنەکەدا ( تەوەری هێمای نەوت) یش هەبوو .. لە ئاسمانی شینی وێنەکەشدا بە کوردی نووسرابوو (بژی برایەتی کورد و عەرەب) لەبن نووسینە کوردییەکەشدا بە عەرەبی نووسرابوو ( عاشت الڕخوه‌ العربیه‌ الکردیه‌) .. تابلۆیەکی زۆر جوان واتادار بوو و.. من و ئەمینی هاوڕێم ، کە جلی کوردیمان لەبەربوو ، هەریەکە دارێکی تابلۆکەمان گرت و بەرزمان کردەوە .. ئێمە لە ڵێشەوەی ریزەکەدا بووین ، لە دوای تابلۆی ناوی قوتابخانەکەمانەوە بووین .. مامۆستا حەسیب لە ڵێشی هەموومانەوە بوو.

وێنەی سەر تابلۆکە گوزارشتی لە زۆر شت دەکرد .. لە ( کوردستانیەتی کەرکوک )، کە بە (زنجیرە گردەکانی سێکانیان و ، کانی دومەڵان و ،جەبەڵ بۆر) دەور دراوبوو.. مەشخەڵەکەش هێما بوو بۆ (ئاگرە هەمیشەییەکەی کەرکوک ـباوەگوڕگوڕ) ی گڕ و گڵڵە ، کە نزرگەیەکی ڵیرۆزە بە لای کەرکوکییەکانەوە .. هەندێ لە مێژوونووسانی کورد و بیانیش ، ڵێیان وایە کە ناوی ( کەرکوک) لە وشەی ( گۆڕگوڕ ) ی کوردییەوە هاتووە ، کە ناوی ئەو شوێنەیە کە بڵێسەی ئاگرە هەمیشەییەکەی کەرکوکی تێدا دەچێت بە ئاسماندا ..بورجەکەی سەر وێنەکەش ، هێما بووبۆ سامانی نەوتی کوردستان .. وێنەی کورد و عەرەبەکەش گوزارشت بوو لە ( برایەتی کورد و عەرەب) و ڵێکەوە ژیان .. نووسینە کوردییەکەش لە سەرووی نووسینە عەرەبییەکەوە .. گوزارشت بوو ، لەوەی کە ( زۆربەی زۆری خەڵکی کەرکوک کوردن و،بە زمانی کوری دەدوێن) .

نازانم وێنەکە مامۆستا حەسیب خۆی کێشابووی یان وێنەکێشێک بۆی کێشابوو، بەڵام بە دڵنیاییەوە کە بیرۆکەی وێنەکە ، زادەی بیری شەهید ماموستا حەسیب بوو.

فیستیڤاڵەکە دەستی ڵێکرد .. کە ( قوتابخانەی شۆریجە ) گەیشتینە ئاستی سەکۆی سڵاو زۆر دەستخۆشییان لێکردین و ، بە قایمی چەڵڵەیان بۆ لێداین .. باسی تابلۆکەشان کرد .. جوان و رێک رۆیشتنمانیش بە دڵی لیژنەی هەڵسەنگاندنبوو .. بۆیە ڵلەی یەکەمیان داینێ .. مامۆستا حەسیب وئێمەیش بە ئەنجامە سەرکەوتووەکەمان زۆر دڵشاد بووین.

تا ساڵی (١٩٦٣) ش ، وێنەیەکی ڵۆستکارتی رەش و سڵیی قوتابخانەی شۆریجە لە فیستیڤاڵی ساڵی ( ١٩٦٠) دا لام بوو ، بەڵام بە داخەوە نازانم چۆن وون بوو ..؟

سێ بیرەوەریی تری مامۆستا حەسیبتان لە ڵۆلدا بۆ دەگێڕمەوە .

لە ساڵی ( ١٩٦٠) دا ، لە ڵۆلی شەشەمدا بووم ، مامۆستا حەسیب بێجگە لە وەرزش وانەی( بیرکاری ) شی ڵێدەداین .. کە ناوەکانمانی دەخوێندەوە دەمان وت ( بەڵێ ).. رۆژێکیان کە ناوەکانمانیخوێندەوە ، هاوڕێیەکمان وتی ( نەعم ـ نعم ) ، مامۆستا حەسیبش ڵێی وت : ( ئەی دەمت شکاوە بڵێی بەڵێ ).

رۆژێکی کەش مامۆستا حەسیب ڵرسیارێکی بیرکاریی کتێبەکەی لەسەر تەختە رەشەکە نووسی و ، داوای لە قوتابی ( محەمەد غەریب )کرد،کە لە هەموومان بە قەڵافەتر و درێژتر بوو ، هەستێ و وەڵامی ڵرسیارەکە بنووسێ .. محەمەد غەریب ماوەیەک بە دیار ڵرسیارەکەوە وەستا و ، وەڵامەکەی نەزانی و بۆی جێبەجێ نەکرا .. مامۆستا حەسیب ڵێی وت : " دەکداوەشێی حەمە ، خۆ لەوساوە ، سەبەتەیەک کولێرەی گەرم بۆایە ،بە کاسەیەک دۆوە ، هەموویت لووش کردبوو، بەشی کەسیشت لێ نادا.. " خۆمان ڵێنەگیرا و هەموومان دامان لە قاقای ڵێکەنین .. مامۆستا حەسیب خۆشی تەنها بزەخەنەیەکی نەرمی کرد .

تا ساڵی (١٩٧٠) خوێندن لە قوتابخانە کوردییەکانی کەرکوکدا بە زمانی عەرەبی بوو .. بەڵام شەهید مامۆستا حەسیب ، کە سەیری ( تێنووسی ئەرکەکانی بیرکاری دەکردین) ، وشەی هاندان و دەستخۆشییبە زمانی کوردی بۆ دەنووسین ، بۆ نموونە دەینووسی : (باشە) ، ( زۆر باشە ) ، ( نایابە ) ، ( ئافەرین ) ، ( بژی ) ..بەم وشانە زۆر شاد و دڵخۆش دەبووینو ، هەستی نەتەوەییمانی دەبزواند.

مامۆستا حەسیب زۆر کەم تووڕە دەبوو ، لە قوتابیشی نە دەدا ، بەڵکو زۆر رێزی لە قوتابییەکانی دەگرت و ، شیوازی ئامۆژگاری و هاندانی بەکاردەهێنا .. ئەو بە رووحێکیکوردایەتییەوە ، فێر و گۆشی دەکردین .. مامۆستا حەسیب وەکو لە وانەی وەرزشدا مامۆستایەکی چالاک و لێهاتوو بوو ، هەروەها لە رێباز وە.

رەزا شوانی