سەبارەت بە داخستنی وەزارەتی پەروەردە لە ئەمریکا، هۆکارەکانی بەم شێوەیەن:

١. ناڕەزایی لە دەستێوەردانی فیدراڵی لە سیستەمی پەروەردە: ترامپ و کۆماریخوازەکان پێیان وایە کە پەروەردە پرسێکە کە دەبێت لە ئاستی ویلایەت و ئەنجومەنە خۆجێییەکانەوە بەڕێوە ببرێت، نەک لە لایەن حکومەتی فیدراڵییەوە.

٢. بڕوا بە ناکارامەیی وەزارەتەکە: وەک ترامپ ڕایگەیاند "ئەوە سوودمان پێ ناگەیەنێت"، لایەنگرانی ئەم بڕیارە پێیان وایە وەزارەتەکە باشبوونی بەرچاوی لە ئاستی پەروەردە بەدی نەهێناوە سەرەڕای بودجەی زۆر.

٣. جێبەجێکردنی بەڵێنە هەڵبژاردنەکان: داخستنی وەزارەتی پەروەردە ئامانجێکی دێرینی باڵی ڕاستی پارتی کۆماریخواز بووە بۆ چەندین دەیە.

٤. کەمکردنەوەی قەبارەی حکومەتی فیدراڵی: ئەم هەنگاوە لەگەڵ سیاسەتی ترامپ بۆ کەمکردنەوەی خەرجی و قەبارەی حکومەتی فیدراڵی دەگونجێت.

٥. گەڕاندنەوەی دەسەڵاتی پەروەردەیی بۆ ویلایەتەکان: بڕیارەکە ئامانجی ئەوەیە کە سەربەخۆیی زیاتر بدات بە ویلایەتەکان بۆ دیاریکردنی سیاسەتە پەروەردەییەکانیان بە گوێرەی پێداویستییە خۆجێییەکانیان.

ئەم هەنگاوە فەلسەفەیەکی سیاسی پارێزگاری دەنوێنێت کە پێی وایە بڕیارە خۆجێییەکان کاریگەرترن لە بڕیارە ناوەندییەکان سەبارەت بە پەروەردە.​​​​​​​​​​​​​​​​

ئایە بریارەکە باشە ؟ ئەم پرسیارە چەند لایەنی هەیە و هەڵسەنگاندنەکە بەندە بە بۆچوونی سیاسی و فەلسەفەی پەروەردەیی کەسەکان.

لە ڕوانگەی لایەنگرانی:

- ئەمە باشە چونکە دەسەڵات دەگەڕێتەوە بۆ ئاستی خۆجێیی، کە ئەوان پێیان وایە باشتر دەتوانێت پێداویستییە تایبەتەکانی ناوچەکەیان تێبگات

- کەمکردنەوەی بیرۆکراسی و خەرجی حکومەتی فیدراڵی

- ئازادی زیاتر بۆ ویلایەتەکان لە دانانی پرۆگرامی خوێندن بەپێی بەها و پێویستییەکانی خۆیان

لە ڕوانگەی دژبەرانی:

- دەشێت ببێتە هۆی نایەکسانی زیاتر لە نێوان ویلایەتە دەوڵەمەند و هەژارەکان

- کەمکردنەوەی پاڵپشتی فیدراڵی بۆ قوتابخانەکان لە ناوچە کەمداهاتەکان

- دەشێت ستانداردەکانی پەروەردە لە هەندێک ویلایەت دابەزێت

ئەم بڕیارە زۆر نوێیە و کاریگەرییە ڕاستەقینەکانی تەنها لە ماوەی درێژدا دەردەکەوێت. سەرکەوتنی ئەم ستراتیجیە بەندە بە چۆنیەتی جێبەجێکردنی و ئەوەی ویلایەتەکان چۆن پڕ دەکەنەوە ئەو بۆشاییەی کە وەزارەتی فیدراڵی بەجێی دەهێڵێت.​​​​​​​​​​​​​​​​

لەڕاستیدا، ڕێکخراوی نێودەوڵەتی بۆ پەروەردە و زۆربەی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی پەیوەست بە پەروەردە بەگشتی دژی ئەم جۆرە هەنگاوانەن بۆ چەند هۆکارێک:

١. جەختکردنەوە لەسەر پێویستی ئاراستەی یەکگرتوو: ئەم ڕێکخراوانە پێیان وایە سیستەمە فیدراڵییەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەبینن لە دڵنیابوون لە یەکسانی لە نێوان ناوچە جیاوازەکان.

٢. نیگەرانی لە کەمبوونەوەی بودجە: دژایەتی ئەم بڕیارە لەو باوەڕەوە سەرچاوە دەگرێت کە داخستنی وەزارەتی پەروەردەی فیدراڵی دەکرێت ببێتە هۆی کەمبوونەوەی بودجەی گشتی بۆ پەروەردە.

٣. کاریگەری نەرێنی لەسەر توێژە هەژارەکان: ئەم ڕێکخراوانە نیگەرانن کە کەمبوونەوەی ڕۆڵی فیدراڵی زیاتر لەسەر خوێندکارە هەژارەکان کاریگەری نەرێنی دەبێت.

٤. لادان لە پێوەرە نێودەوڵەتییەکان: دەکرێت جیاوازی لە ستانداردەکانی خوێندن لە نێوان ویلایەتەکان، ببێتە هۆی ئەوەی ئەمریکا لە پێوەرە نێودەوڵەتییەکانی پەروەردە دوور بکەوێتەوە.

٥. دژایەتی سیاسەتی لیبراڵی: زۆربەی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بنەماکانیان لەسەر بیرۆکە لیبراڵییەکان دانراوە، کە لەگەڵ ڕوانگەی سیاسی پارێزگارانە کە پشتی ئەم بڕیارەیە ناگونجێت.

هەرچەندە، پێویستە ئاماژە بکرێت کە ترامپ و لایەنگرانی ئەم بڕیارە بە دەستێوەردانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان لە کاروباری ناوخۆی ئەمریکا ڕازی نین و پێیان وایە بڕیاری پەروەردەیی تەنها پەیوەندی بە خودی وڵات و ویلایەتەکانەوە هەیە.​​​​​​​​​​​​​​​​

احمد گەرمیانی

سەرۆکی یەکێتی مامۆستایانی کوردستان